Điện ảnh Việt 2023: Những khúc cua bất ngờ!

Doanh thu ngoài mong đợi

Trong năm 2023, số lượng phim điện ảnh Việt ra rạp chỉ khoảng hơn 20 phim, thấp khá nhiều so với mặt bằng các năm trước đó thường rơi vào khoảng trên dưới 40 phim một năm (trừ thời gian ngưng trệ vì đại dịch Covid-19). Tuy nhiên, bất ngờ là chỉ với 10 bộ phim ra rạp trong 6 tháng đầu năm, phòng vé Việt đã mang về kỷ lục doanh thu không tưởng với hơn 1.000 tỷ đồng, đến từ các phim như Nhà bà Nữ (459 tỷ), Chị chị em em 2 (121 tỷ), Siêu lừa gặp siêu lầy (121 tỷ), Lật mặt 6 (273 tỷ đồng)…

Trấn Thành và Lý Hải thành công với những phim thương mại đem về doanh thu khủng

Điều đó phần nào cho thấy, trước sức ép quá lớn của đại dịch đã khiến các nhà đầu tư, nhà sản xuất không chạy ồ ạt theo số lượng và tập trung vào những dự án phim có tiềm năng sinh lời. Đạo diễn Trấn Thành từng nói rằng, Nhà bà Nữ có thể hay hoặc dở tùy theo gu thưởng thức của từng người, nhưng đây là bộ phim mà anh làm bằng tất cả lòng tự trọng của mình. Quả thực, khi Nhà bà Nữ ra rạp cũng gây không ít tranh cãi nhưng thực lòng mà nói, đó thực sự là bộ phim được làm với cái tâm đạo diễn.

Ngoài ra cũng rất đáng khen khi nhiều phim đã mạnh dạn đầu tư hơn từ hình thức lẫn nội dung, trước sức ép không nhỏ từ thị trường hay tỷ lệ ăn chia từ các nhà rạp. Theo kinh nghiệm của nhà làm phim “trăm tỷ” Võ Thanh Hòa – tối đa nhà rạp sẽ thu về dao động từ 50 – 55%, còn đạo diễn Lý Hải của thương hiệu phim Lật mặt thẳng thắn cho rằng, doanh thu trên 100 tỷ chưa chắc đã “sướng”, bởi doanh thu còn phải chi vào các khoản maketing, phí phát hành, thuế thu nhập cá nhân, ăn chia với các đối tác…

Đất rừng phương Nam – tác phẩm có kinh phí đầu tư 40 tỷ đồng do đạo diễn Nguyễn Quang Dũng cầm trịch, lấy cảm hứng từ tiểu thuyết nổi tiếng của nhà văn Đoàn Giỏi, cũng đã thu về hơn 140 tỷ đồng. Tuy vậy, câu chuyện về làm phim hư cấu dựa trên bối cảnh lịch sử, hay cách mà nhà làm phim đối thoại với khán giả, rồi “con dao hai lưỡi” trong lĩnh vực marketing, sẽ còn là vấn đề khá đau đầu đối với nền điện ảnh sau này. Trái ngược lại, Người vợ cuối cùng của Victor Vũ lại chọn hướng đi khá an toàn về khâu quảng bá lẫn cách làm phim. Tuy nhiên nhờ bối cảnh cổ trang được đầu tư chỉn chu, phim vẫn thu về hơn 100 tỷ đồng.

Hơi thở mới của dòng phim độc lập

Dòng phim độc lập không có sức hấp dẫn đối với công chúng nhưng năm 2023 được coi là hơi thở mới của dòng phim này, khi những nỗ lực của các nhà làm phim độc lập được đền đáp.

Những đứa trẻ trong sương của đạo diễn Hà Lệ Diễm sau khi đã tham dự khoảng 100 Liên hoan phim (LHP) lớn nhỏ trên thế giới và đã thuyết trình ở rất nhiều chợ dự án, đã vinh dự lọt vào top 15 phim tài liệu xuất sắc nhất Oscar 2023. Sau đó bộ phim mang về giải Phim châu Á hay nhất tại LHP châu Á Đà Nẵng 2023, cũng như giải Bông sen Vàng hạng mục Tài liệu tại LHP Việt Nam lần thứ 23.

Những đứa trẻ trong sương của đạo diễn Hà Lệ Diễm chiến thắng tại LHP châu Á Đà Nẵng 2023

Tương tự với phim Tro tàn rực rỡ của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên, anh cùng các đồng nghiệp cũng đã có một cuộc hành trình gian nan để đi tìm nguồn vốn, thuyết phục các nhà đầu tư, các quỹ điện ảnh từ các liên hoan phim trên thế giới để bỏ tiền cho mình làm phim. Bộ phim không những giành được giải thưởng quốc tế mà còn vượt qua nhiều phim thương mại trong nước để bước lên vị trí cao nhất tại 2 sân chơi Bông sen Vàng hay Cánh diều Vàng mà tác phẩm này tham dự.

Một bất ngờ khác, phải kể tới Bên trong vỏ kén vàng của đạo diễn Phạm Thiên Ân cũng được xướng tên với giải Camera vàng (Camera d’Or) tại Liên hoan phim quốc tế Cannes 2023. Tác phẩm này này được chiếu ở hạng mục Tuần lễ đạo diễn (Directors’ Fortnight). Đây là tác phẩm mang quốc tịch Việt Nam duy nhất tại mùa giải Cannes năm 2023. Không chỉ thành công lớn với Cannes, mới đây nhất, Bên trong vỏ kén vàng còn được vinh danh khi đứng thứ 24 trong danh sách 50 phim hay nhất năm do Viện Phim Anh bình chọn.

Đạo diễn Đoàn Thiên Ân đem về vinh dự tại Cannes 2023

Điều đáng nói là khi ra rạp, Bên trong vỏ kén vàng thu về 1,4 tỷ đồng, Tro tàn rực rỡ mang về 4 tỷ đồng và thậm chí, Những đứa trẻ trong sương cũng mang tới ngót nghét 2 tỷ, cao hơn một số phim thương mại nhưng có nội dung thảm họa. Điều đó cho thấy khán giả Việt Nam đang có nhu cầu thưởng thức đa dạng hơn cũng như dần quan tâm tới dòng phim nghệ thuật.

Thành công với các Liên hoan phim

Luật điện ảnh mới đã mở rộng cho nhiều hành động xúc tiến phát triển công nghiệp điện ảnh và trong đó có tổ chức Liên hoan phim (LHP) nhằm huy động nguồn lực xã hội tham gia quảng bá, tôn vinh điện ảnh trong nước. Theo đó bên cạnh những ngày hội lớn của điện ảnh Việt là LHP Việt Nam, Cánh diều Vàng hay Liên hoan phim quốc tế Hà Nội (HANIFF) thì đã có hai LHP mới được tổ chức trong năm nay, đó là LHP ngắn TP.HCM và LHP châu Á Đà Nẵng.

LHP châu Á Đà Nẵng lần I để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp trong lòng công chúng

LHP châu Á Đà Nẵng 2023 được coi là nỗ lực không biết mệt mỏi của Hiệp hội Xúc tiến Phát triển Điện ảnh Việt Nam, khi đã phối hợp với UBND cũng như Sở Văn hoá và Thể thao TP Đà Nẵng tổ chức ra một ngày hội điện ảnh tầm cỡ châu lục, khi tuyển chọn những tác phẩm điện ảnh đặc sắc, mời tới những nhà làm phim dày dạn kinh nghiệm trong khu vực để giao lưu, học hỏi và góp phần khiến cho nền điện ảnh Việt được biết tới sâu rộng. Điều đáng mừng hơn tại Lễ trao giải, bộ phim Những đứa trẻ trong sương của đạo diễn Hà Lệ Diễm, dưới sự công nhận của các giám khảo trong và ngoài nước, trong đó có “bảo vật điện ảnh Hàn” Moon So Ri, đã xuất sắc giành giải phim châu Á hay nhất.

LHP ngắn TP.HCM tổ chức vào tháng 10 cũng đạt được những thành công nhất định, khuyến khích sự sáng tạo của các nhà làm phim trẻ. Đầu năm 2024, LHPQT thành phố Hồ Chí Minh lần thứ 1 – năm 2024 (HIFF 2024) cũng sẽ được tổ chức, với tham vọng đưa Thành phố Hồ Chí Minh trở thành một thành phố Điện ảnh (Film City), gia nhập mạng lưới các thành phố sáng tạo của Unesco (Mạng lưới UCCN).

Những điều tưởng chừng không mà có thể

Cách đây rất lâu, các nhà làm phim hoạt hình Việt Nam từng mơ về một bộ phim hoạt hình dài chiếu rạp, thì điều này đã được cụ thể hóa trong năm nay, với nỗ lực của Sconnect – doanh nghiệp top đầu tại Việt Nam trong lĩnh vực sản xuất hoạt hình, khi cho ra mắt bộ phim Wolfoo và hòn đảo kỳ bí với thời lượng 100 phút, thu hút các bậc phụ huynh đưa con em mình tới rạp.

Wolfoo và hòn đảo kỳ bí

Trong một chia sẻ với TGĐA, ông Tạ Mạnh Hoàng – CEO của Sconnect từng chia sẻ: “Chúng ta đang thiếu những bộ phim lớn để khẳng định được vị thế của hoạt hình Việt trong lòng công chúng. Với tâm lý chung là nhiều người xem chưa biết đến và không nghĩ rằng các sản phẩm phim hoạt hình tại Việt Nam lại có thể phát triển như vậy nên cũng làm hạn chế khả năng phổ biến cũng như kinh doanh các sản phẩm này trên chính thị trường quốc nội”.

Thêm một điều tưởng chừng như không thể khác, đó là Hiệp hội Xúc tiến và Phát triển Điện ảnh Việt Nam – VFDA đã xây dựng Bộ chỉ số Thu hút đoàn làm phim PAI (Production Attraction Index – gọi tắt là PAI), với mong muốn mang các đoàn làm phim trong nước và quốc tế đến giới thiệu và khám phá những vẻ đẹp tiềm ẩn của đất nước và của mỗi địa phương trong cả nước.

VFDA xây dựng Bộ chỉ số Thu hút đoàn làm phim PAI

Trong mỗi một hội thảo, tọa đàm về điện ảnh, vấn đề hợp tác quốc tế trong điện ảnh, thu hút các nhà làm phim nước ngoài quan tâm tới Việt Nam như một đất nước tiềm năng cho địa điểm quay phim vẫn luôn được coi là vấn đề nan giải, chưa có phương hướng thực thi cụ thể. Chính vì vậy, thông qua PAI, VFDA mong muốn khai phá thế mạnh của ngành điện ảnh Việt Nam và giới thiệu với thế giới về vẻ đẹp cũng như những câu chuyện nằm sâu trong biên giới đất nước. PAI không chỉ là một chỉ số; đó là chiếc chìa khóa mở ra cánh cửa dẫn đến một thế giới đầy tiềm năng điện ảnh.