Ngày Quốc tế Phụ nữ là thời điểm để ghi nhận những thành tựu của phụ nữ và thúc đẩy bình đẳng giới. Nhưng cách thức tổ chức ngày này tại các quốc gia khác nhau như thế nào?
Hàng năm vào ngày 8 tháng 3, thế giới kỷ niệm Ngày Quốc tế Phụ nữ. Sự kiện này bắt nguồn từ các phong trào nữ quyền xã hội chủ nghĩa đầu thế kỷ 20, hiện là một lễ kỷ niệm được Liên Hợp Quốc công nhận – một ngày để tôn vinh những thành tựu của phụ nữ và thúc đẩy các chiến dịch vì bình đẳng giới.
Tuy nhiên, trong khi Ngày Quốc tế Phụ nữ được công nhận trên toàn thế giới, thì cách thức tổ chức ngày này có vẻ khác nhau giữa các quốc gia. Ở một số quốc gia, dịp này được coi là cơ hội để ca ngợi và tôn vinh phụ nữ – mặc dù thường thì sự ngưỡng mộ này được dành cho những phụ nữ phù hợp với lý tưởng nữ quyền hạn hẹp và truyền thống. Ở các quốc gia khác, Ngày Quốc tế Phụ nữ vẫn là thời điểm để hoạt động và phản đối. Từ Nga đến Nepal, đây là cách các quốc gia trên thế giới kỷ niệm Ngày Quốc tế Phụ nữ.
NGA
Ngày Quốc tế Phụ nữ có nguồn gốc sâu xa ở Nga. Đây là một ngày nghỉ lễ chính thức kể từ năm 1965, nhưng phụ nữ ở Nga thực sự đã tổ chức Ngày Quốc tế Phụ nữ đầu tiên vào tháng 2 năm 1913 – và đã đánh dấu ngày này vào ngày 8 tháng 3 hàng năm kể từ năm 1914.
Ngoài ra còn có một lịch sử lâu dài về hoạt động nữ quyền của Nga vào Ngày Quốc tế Phụ nữ. Vào ngày 8 tháng 3 năm 1917, các cuộc biểu tình do phụ nữ lãnh đạo từ Petrograd đến Saint Petersburg là một phần quan trọng của Cách mạng Nga và giúp đảm bảo quyền bầu cử của phụ nữ.
Nhưng ngày nay, có rất ít sự khoan dung đối với hoạt động nữ quyền ở Nga. Thay vào đó, Ngày Quốc tế Phụ nữ được nhiều người coi là sự kết hợp giữa Ngày Valentine và Ngày của Mẹ. Không có gì lạ khi chứng kiến những người đàn ông chạy khắp nơi mua quà cho những người phụ nữ trong đời họ trước ngày 8 tháng 3 và giá hoa tăng vọt trước ngày lễ. Năm 2019, tờ Kommersant của Nga đã đăng một câu chuyện với tiêu đề: “Cảm ơn vì những bông hoa, nhưng tôi yêu cầu sự tôn trọng.”
VIỆT NAM
Tại Việt Nam, để thể hiện sự tôn vinh những người phụ nữ, một nửa thế giới, các cơ quan, đoàn thể, gia đình thường tổ chức kỷ niệm ngày 8/3 rất trang trọng, tràn ngập hoa và những lời chúc tốt đẹp. Ngày 8/3 cũng là ngày nam giới thể hiện sự chăm sóc yêu thương cho người phụ nữ mà họ yêu quý.
Ở nước ta, ngày 8/3 còn là ngày kỷ niệm cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng, 2 vị nữ anh hùng dân tộc đầu tiên đã đánh đuổi giặc ngoại xâm phương Bắc, giành lại chủ quyền dân tộc. Niềm tự hào và ý chí vươn lên của phụ nữ Việt Nam một phần cũng có cội nguồn từ truyền thống dân tộc độc đáo đó.
Ý
Ngày Quốc tế Phụ nữ, hay Festa della Donna, được tổ chức trên khắp nước Ý bằng việc tặng hoa mimosa, một truyền thống được cho là bắt nguồn từ Rome sau Thế chiến II. Loài hoa này mang ý nghĩa biểu tượng của tình yêu giống như bông hồng đỏ trong Ngày lễ tình nhân.
TRUNG QUỐC
Ngày Quốc tế Phụ nữ lần đầu tiên được tổ chức tại Trung Quốc vào năm 1922, sau sự dẫn dắt của các quốc gia cộng sản khác. Sau đó trở thành ngày lễ quốc gia kể từ năm 1949, nhưng thái độ đối với hoạt động nữ quyền ở Trung Quốc không được phép: vào năm 2015, tám phụ nữ đã bị bắt vì lên kế hoạch phản đối quấy rối tình dục vào Ngày Quốc tế Phụ nữ.
Thay vào đó, chính quyền Trung Quốc có xu hướng tập trung vào vẻ đẹp của phụ nữ, cảm ơn họ vì những đóng góp “vị tha” cho gia đình, xã hội và đất nước trong Ngày Quốc tế Phụ nữ. Về mặt lý thuyết, phụ nữ có thể được nghỉ làm nửa ngày vào ngày 8 tháng 3 – nhưng nhiều doanh nghiệp không cung cấp đặc quyền này.
Để chúc mừng Ngày Quốc tế Phụ nữ năm 2021, làn đường đi bộ qua đường giao nhau ở thành phố Trường Sa, tỉnh Hồ Nam, thuộc miền trung Trung Quốc, được sơn màu hồng và tô điểm bằng những trái tim màu đỏ. Ngoài ra, một video lan truyền trên mạng xã hội vì chỉ trích các định kiến và chuẩn mực giới tính truyền thống của Trung Quốc – từ định kiến rằng con gái bẩm sinh kém môn toán cho đến niềm tin rằng “đàn ông đích thực” không nên khóc.
Đoạn clip này là sự hợp tác giữa một thương hiệu chăm sóc da của Trung Quốc và Nhật báo Phụ nữ Trung Quốc, ấn phẩm chính thức của Hiệp hội Phụ nữ Toàn Trung Quốc do nhà nước điều hành. CNN mô tả video là “tiến bộ một cách đáng ngạc nhiên đối với một ấn phẩm do nhà nước điều hành”, và “điều đáng chú ý hơn cả là xét đến một số thông tin trong video này là một sự mâu thuẫn táo bạo – và dường như là sự chỉ trích được che đậy kín đáo – về những nỗ lực gần đây của chính phủ Trung Quốc nhằm củng cố các chuẩn mực giới tính nhất định ”.
BA LAN
Thái độ đối với việc phá thai vẫn còn áp bức ở Ba Lan, khiến Ngày Quốc tế Phụ nữ trở thành ngày biểu tình ủng hộ quyền lựa chọn. Nữ diễn viên Jessica Chastain đã tham gia cùng phụ nữ trên đường phố Warsaw vào năm 2017, trong khi phụ nữ diễu hành khắp Ba Lan vào Ngày Quốc tế Phụ nữ năm 2018 và 2019.
Chính phủ Ba Lan ban đầu áp đặt lệnh cấm phá thai vào năm 2016, sau đó rút lại sau khi hàng nghìn phụ nữ xuống đường biểu tình. Nhưng vào cuối tháng 1 năm 2021, chính phủ đã khôi phục lệnh cấm phá thai gần như hoàn toàn. Do đó, các nhà hoạt động đã kêu gọi một làn sóng phản đối mới vào Ngày Quốc tế Phụ nữ 2021.
THỔ NHĨ KỲ
Ở Thổ Nhĩ Kỳ, những năm gần đây, Ngày Quốc tế Phụ nữ được đánh dấu bằng việc phụ nữ biểu tình chống lại bất bình đẳng giới, bạo lực gia đình và lạm dụng tình dục – những cuộc biểu tình thường nhận được phản ứng mạnh mẽ từ chính quyền.
Cảnh sát chống bạo động đã dùng vũ lực giải tán cuộc biểu tình Ngày Quốc tế Phụ nữ năm 2016 bằng cách bắn đạn cao su vào đám đông. Hơi cay cũng được sử dụng cho những người biểu tình ủng hộ nữ quyền vào Ngày Quốc tế Phụ nữ vào năm 2019 và 2020.
Trước Ngày Quốc tế Phụ nữ 2021, phụ nữ Thổ Nhĩ Kỳ đã tổ chức các cuộc biểu tình và tuần hành trên khắp đất nước – do nhóm quyền phụ nữ Thổ Nhĩ Kỳ We Will Stop Femicide Platform (KCDP) dẫn đầu. Các cuộc biểu tình quy mô lớn đã được lên kế hoạch cho ngày 8 tháng 3.
ARGENTINA
Ở Argentina, Ngày Quốc tế Phụ nữ đã được tổ chức từ đầu thế kỷ 20. Giống như Nga và Ý, đất nước này tôn vinh phụ nữ bằng cách tặng và nhận hoa và những món quà khác.
Tuy nhiên, các cuộc biểu tình đòi bình đẳng giới cũng đã diễn ra ở Argentina vào dịp Ngày Quốc tế Phụ nữ trong 5 năm qua, với việc phụ nữ tuần hành đòi bình đẳng giới, chấm dứt nạn giết hại phụ nữ và quyền sinh sản.
Vào ngày 1 tháng 3 năm 2020, có thông báo rằng Argentina cuối cùng sẽ hợp pháp hóa việc phá thai – trở thành quốc gia lớn ở Mỹ Latinh đầu tiên làm như vậy. Phụ nữ ở Buenos Aires đã lên kế hoạch đình công vào Ngày Quốc tế Phụ nữ năm 2021 để ủng hộ việc trả lương bình đẳng và luật nhằm chống lại bạo lực đối với phụ nữ và hạ thấp các rào cản phá thai.
NEPAL
Ngày Quốc tế Phụ nữ ở Nepal được đánh dấu là một ngày lễ chính thức, vì vậy phụ nữ thực sự được nghỉ làm trong ngày.
Năm 2017, một cuộc mít tinh đã được tổ chức tại thủ đô Kathmandu của đất nước nhằm “gửi thông điệp rằng phụ nữ có thể trở thành những gì họ muốn”. Mọi người xuống đường trong bộ đồng phục lao động để phản đối thu nhập trung bình của phụ nữ thấp hơn 24% so với nam giới trên khắp đất nước.
Armenia
Ở Armenia, Ngày Quốc tế Phụ nữ là một ngày lễ quốc gia còn được gọi là ‘Ngày Bảo vệ Quyền của Bạn’. Nó đánh dấu sự khởi đầu của một ‘Tháng phụ nữ’ không chính thức, với đỉnh điểm là ‘Ngày làm mẹ và sắc đẹp’ có tiêu đề buồn cười vào ngày 7 tháng Tư.
Tuyên bố của Thủ tướng Nikol Pashinyan về Ngày Quốc tế Phụ nữ năm 2021 cho thấy rằng đảng cầm quyền của đất nước coi ngày 8 tháng 3 là thời điểm để tôn vinh một số kiểu phụ nữ: cụ thể là nữ quân nhân, các bà mẹ và những người thân là nữ của nam giới trong quân đội.
Theo Armenian Weekly, đường phố Armenia được “trang trí bằng bóng bay và đồ trang trí nhiều màu sắc” vào Ngày Quốc tế Phụ nữ, trong khi “một số sự kiện công cộng được lên kế hoạch ở các thành phố và thị trấn khác nhau trên khắp đất nước… và các cửa hàng bán hoa được dự trữ hàng tồn kho đắt đỏ theo mùa”.
Tuy nhiên, đây là “sự thể hiện danh dự và sự tôn trọng không thành thật – thậm chí là hời hợt – ở một đất nước mà quyền của phụ nữ ở mức đáng trách – thậm chí đáng hổ thẹn,” nhà báo Rupen Janbazian viết.
